Wil jij graag meer weten over W&T in het primair- en voortgezet onderwijs? Wat houdt het precies in? Welke didactiek past goed bij W&T? Hoe zit het met een leerlijn? En met materialen? Onze collega Sanne (onderwijsontwikkelaar, leraar én onze W&T-topper) geeft uitgebreid antwoord op deze en nog vele andere vragen.

Wat houdt wetenschap en techniek (in het onderwijs) precies in?

Wetenschap en techniek is niet een doel op zich, maar een middel om leerlingen specifieke kennis bij te brengen, vaardigheden aan te leren, en een houding te laten ontwikkelen, waarmee ze vol zelfvertrouwen hun eigen toekomst tegemoet kunnen gaan in een snel veranderende wereld. Door leerlingen te stimuleren om zelf veel vragen te stellen en eigen ideeën aan te dragen, leren zij een onderzoekende en kritische houding aan te nemen. Daarbij doen ze nieuwe kennis op over een gebeurtenis, gebied, organisme, situatie, verschijnsel of voorwerp uit de wereld om hen heen of uit hun fantasiewereld. Tijdens dit proces ontwikkelen leerlingen vooral veel 21^e eeuwse vaardigheden, zoals samenwerken, communiceren, kritisch en creatief denken, een probleem oplossen, informatievaardigheden en zelfregulering. In een wereld waarin we toegang hebben tot een enorme bulk aan informatie en waarin complexe maatschappelijke vraagstukken om creatieve oplossingen vragen, komen deze vaardigheden, kennis en houding goed van pas.

Wat is het verschil tussen techniek en technologie?

Hierover bestaan verschillende ideeën. Bij WisMon, en ook bij de meeste scholen, wordt W&T vaak voluit uitgesproken als wetenschap en techniek. SLO spreekt echter over wetenschap en technologie. Volgens de Van Dale is techniek ‘het geheel van de bewerkingen of verrichtingen, nodig om in een bepaalde tak van kunst, industrie enz. iets tot stand te brengen’ en technologie ‘leer van de bewerkingen en mechanische hulpmiddelen’. Zelf associeer ik technologie meer met technologische hulpmiddelen (computers, 3D-printers, robots, etc.), terwijl ik techniek beschouw als een groter geheel van kennis en vaardigheden om iets te kunnen creëren. En dat is precies waar de ‘T’ in W&T naar mijn idee voor zou moeten staan. Hulpmiddelen als 3D-printers en robots kunnen daar eventueel een onderdeel van zijn, maar dat hoeft zeker niet!

Onderzoekend en ontwerpend leren staat centraal bij W&T, waarom?

Bij W&T gaat het erom dat leerlingen leren om zelf op onderzoek uit te gaan naar de wereld om hun heen, en zelf met creatieve oplossingen te komen voor problemen (klein of groot) die er in deze wereld kunnen spelen.

Welke didactiek past goed bij W&T?

De didactiek van onderzoekend en ontwerpend leren stimuleert leerlingen om met eigen vragen te komen en eigen ideeën aan te dragen. Ze leren bij deze didactiek niet alleen waar een goed onderzoek of goed ontwerp aan moet voldoen, maar ook hoe ze een onderzoekende houding aan moeten nemen en zelf het antwoord op hun vragen kunnen achterhalen.

Hoe zet je deze didactiek in?

Om de lessen te kaderen en te structureren kun je gebruik maken van de cyclus van onderzoekend of ontwerpend leren. Deze cycli zijn onder anderen te vinden op het lesportaal Leapo en op de website van SLO. Vaak kiezen leerkrachten ervoor om bij één specifiek thema (bijvoorbeeld Seizoenen, Ruimte, Water, Middeleeuwen) de cyclus te doorlopen met de klas. Bij elke stap van de cyclus passen bepaalde activiteiten die bepaalde om vaardigheden van leerlingen vragen. Tijdens de fase ‘Verwonderen’ kun je leerlingen bijvoorbeeld een klassikale vragenmuur laten maken, waarop ze al hun eigen vragen mogen schrijven rondom het thema. Tijdens de fase ‘Onderzoek opzetten’, kiezen ze vervolgens een vraag die ze willen omvormen tot een echte onderzoeksvraag die ze willen onderzoeken, hierbij kunnen ze bijvoorbeeld gebruik maken van het ‘vragenmachientje’.

En wat doe je vooral niet?

Belangrijk bij onderzoekend en ontwerpend leren is vooral dat leerlingen de ruimte krijgen voor eigen inbreng, en nieuwsgierig worden naar iets dat ze graag willen weten of maken. Dit vraagt om een shift naar vraaggestuurd onderwijs en coachend lesgeven. Dat betekent niet dat je het roer volledig om moet gooien en nooit meer iets moet uitleggen of directe instructie mag geven. En het betekent ook niet dat je leerlingen helemaal hoeft los te laten en geen les meer hoeft te geven, juist niet. Je kunt ze de juiste handvatten aanreiken (bijvoorbeeld in de vorm van filmpjes, informatiebronnen, experts, voorwerpen) waardoor ze geprikkeld en nieuwsgierig worden. Daarbij coach je ze tijdens hun leerproces, zonder zelf de oplossing te geven.

Wat zijn de voor-/nadelen voor leerlingen van deze didactiek?

Voordelen zijn onder andere: meer eigenaarschap over hun leerproces, ze mogen hun eigen interesse volgen, op eigen niveau werken, eigen talenten ontdekken. Daardoor zijn ze meer betrokken bij de les. Nadelen zie ik niet.

Hoe start ik als school eenvoudig met W&T-onderwijs?

Veel scholen zien het starten met W&T-onderwijs als een grote stap, maar dat hoeft het niet te zijn. Je kunt als school klein beginnen. Bijvoorbeeld door een bepaald schoolthema of hoofdstuk uit het geschiedenisboek een keer te doorlopen aan de hand van de onderzoekcyclus. Of door een bestaande W&T les die al is uitgevoerd op een andere school een keer uit te proberen in de les. Het enige wat écht nodig is om te kunnen starten is een wil om te leren en te proberen.
Mocht je een beeld willen krijgen van waar jouw school staat op het gebied van W&T, wat de huidige stand van zaken is, dan zou je eens kunnen overwegen om een W&T Quickscan te doen. Deze scan heeft betrekking op de missie en visie van de school, de onderwijspraktijk en de faciliteiten die er op dit moment zijn om W&T-onderwijs mogelijk te maken. Op basis van deze Quickscan kunnen we gezamenlijk acties vaststellen om W&T structureel in het curriculum te integreren.

Hoe bepaal ik als school mijn visie rond W&T?

Voor het vormgeven van een visie is het belangrijk om samen met het team te bepalen wat jullie verstaan onder W&T, wat past bij jullie school, wat jullie nu al doen, en wat er nodig is om W&T meer structureel te integreren in het curriculum. WisMon kan daarbij helpen. Door gebruik te maken van onze W&T Quickscan kun je samen met je team bepalen hoe je W&T vorm wil geven bij jou op school. Daarnaast is het ook mogelijk dat WisMon jouw school helpt bij het vormen van een visie tijdens een aantal fysieke bijeenkomsten. We vinden het daarbij vooral belangrijk om een vertaalslag te maken naar de praktijk: hoe ziet jullie lespraktijk eruit en hoe kunnen we leerkrachten helpen om W&T hierin te integreren, op een manier die past bij de school en bij het team.

Hoe zorg ik dat leraren betrokken zijn en blijven?

Vaak werkt het goed als er 1 of 2 enthousiaste kartrekkers zijn die het voortouw durven te nemen, en daar vanuit de school ook tijd en ondersteuning voor krijgen. Zij kunnen starten met het zichtbaar maken van W&T in de school, zodat het gaat leven. Vervolgens is het vooral belangrijk om als team bij elkaar mee te gaan kijken, elkaar om hulp te vragen, en samen te werken om W&T activiteiten van de grond te krijgen.

Hoe stel ik een leerlijn samen?

Afhankelijk van de keuzes die je als school maakt over hoe je W&T in het curriculum wil integreren, kun je op verschillende manieren een leerlijn ontwikkelen. Wanneer je W&T bijvoorbeeld koppelt aan het taalonderwijs, kun je aan de hand van de onderzoeks- en ontwerpvaardigheden zoals beschreven door SLO, de kerndoelen voor het taalonderwijs uitbreiden met O&O-doelen. Bij WisMon hebben we de O&O leerdoelen van SLO vertaald naar specifieke vaardigheden per bouw, die passen bij de verschillende fases van de cycli. Deze vaardigheden en concrete tips voor activiteiten en hulp zijn te vinden op ons lesportaal Leapo.

Hoe bepaal ik welke materialen ik nodig heb?

Welke materialen nodig zijn is sterk afhankelijk van de manier waarop een school het W&T onderwijs vorm wil geven binnen de mogelijkheden die zij daarvoor hebben. De ene school kiest voor 3D-printers, labkasten en pratende robots, de andere voor houten treinen, knikkerbanen en kastanjes uit het bos. Om onderzoek te kunnen doen naar de wereld om ons heen en eigen oplossingen aan te kunnen dragen voor de problemen die daarin spelen, zijn dure technologische hulpmiddelen niet noodzakelijk. W&T onderwijs vraagt vooral om nieuwsgierigheid en creativiteit.

Wil je meer weten over dit onderwerp? Neem gerust contact met ons op via 030-7370348 of mail naar innovatiefonderwijs@wismon.nl.

Dremel PLA-Filament Roze

3D-printen