Digitale geletterdheid: het hoe en waarom

Drones die pakketjes rondbrengen, auto’s die werken als computers, robots die meehelpen in de zorg… Dit zijn allemaal prachtige voorbeelden van de kansen die digitalisering en automatisering bieden.

Hoe mooi is het als jouw leerlingen straks goed voorbereid deze digitale maatschappij in stappen? Met digitale geletterdheid bied je als school een stabiele basis. Kinderen leren over de kansen en mogelijkheden van digitalisering, maar ook over de gevaren en lastigheden. 

Binnen Wetenschap en Techniek werken scholen steeds vaker aan de digitale geletterdheid van hun leerlingen. Maar wat houdt dat eigenlijk precies in? 

Wat betekent digitale geletterdheid?

Digitale geletterdheid betekent dat kinderen leren omgaan met digitalisering in de breedste zin van het woord. Ze leren programmeren, repareren en analyseren, maar ook problemen oplossen en creatief denken.

De kennis en vaardigheden die ze hiermee opdoen, sluiten naadloos aan bij de 21e-eeuwse vaardigheden. 

SLO bepaalde op basis van onderzoek dat digitale geletterdheid op school in ieder geval de volgende 4 vaardigheden moet omvatten. 

Computational thinking

Computational thinking is de vaardigheid om computersystemen te gebruiken voor probleemoplossing. Leerlingen moeten daarom leren hoe ze problemen zó (her)formuleren, dat computers ze voor hen op kunnen lossen.

ICT-vaardigheden

Kinderen leren kennis en vaardigheden die ze nodig hebben om computers en netwerken beter te begrijpen. Ook leren ze omgaan met verschillende soorten technologieën en leren ze technologische beperkingen herkennen en begrijpen. 

Informatievaardigheden

Bij informatievaardigheden leren kinderen informatie uit digitale bronnen formuleren en analyseren. Ze leren bovendien kritisch kijken naar de betrouwbaarheid en bruikbaarheid ervan.

Mediawijsheid

Mediawijsheid houdt in dat kinderen op alle vlakken leren omgaan met de complexe gemedialiseerde wereld van nu. Ze leren zich bewust, kritisch en actief te bewegen in een wereld die bijna dagelijks verandert. 

Kerndoelen, leerlijnen en curriculum

De afgelopen jaren heeft SLO flink aan de weg getimmerd om digitale geletterdheid op de agenda van scholen te krijgen. Deze ontwikkeling kwam voort uit een rapport van de KNAW uit 2014. Daaruit werd duidelijk dat er binnen het onderwijs nog te weinig aandacht was voor het onderwerp.

SLO ontwikkelde in samenwerking met een aantal scholen een nieuwe leerlijn digitale geletterdheid. Daarin geeft het globaal weer wat scholen in het primair en voortgezet onderwijs kunnen aanbieden om hun curriculum digitale geletterdheid zo volledig mogelijk te maken.  

Uit onderzoek van de Universiteit van Twente werd begin 2020 duidelijk dat er nogal wat verschil zit in de digitale geletterdheid van leerlingen in zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs. 

Op dit moment bepalen scholen nog veelal zelf hoe ze dit belangrijke onderwerp aanbieden. Examens en kerndoelen digitale geletterdheid bestaan nog niet.

Daarom werkt Curriculum.nu, het adviesorgaan voor zowel ministerie als SLO, aan een herziene leerlijn. Digitale geletterdheid in het curriculum wordt daarin niet alleen geadviseerd, maar als kerndoel naar voren geschoven.

Digitale geletterdheid kan overigens voor een groot deel worden geïmplementeerd in andere vakken en leergebieden.

Digitale geletterdheid in het basisonderwijs

In het basisonderwijs hoeven leerlingen volgens Curriculum.nl nog niet verder te kijken dan hun eigen wereld. Dingen die kinderen in het primair onderwijs bijvoorbeeld kunnen leren:

• Hoe zoek je op internet naar goede websites ter voorbereiding op een spreekbeurt of werkstuk?
• Hoe gebruik je digitale technologieën om mooie dingen te maken?
• Wat vind jij ervan als iemand foto’s van jou deelt? 

Kinderen leren niet alleen werken met de technologie van nu, maar ook hoe ze er kritisch naar moeten kijken. Alle kennis en vaardigheden vallen binnen de 4 onderwerpen die we eerder benoemden. 

Digitale geletterdheid in het voortgezet onderwijs

Het voortgezet onderwijs borduurt voort op de kennis en vaardigheden die de kinderen in het primair onderwijs hebben opgedaan. Daarbij kijken ze niet meer alleen naar hun eigen wereld. Denk bijvoorbeeld aan deze onderwerpen:

• Hoe zorg je voor een passende eigen digitale identiteit?
• Op welke manier zet je digitale middelen in om je maatschappelijke betrokkenheid te tonen? 
• Hoe werkt Virtual Reality?
• Wat kun je doen met Artificiële intelligentie?
• Op welke manier komt technologie terug in je toekomstige werk? 

Blik op de toekomst

Bij WisMon vinden we het niet alleen belangrijk dat je je leerlingen goed voorbereidt op een digitale toekomst. We willen ook dat jij als docent plezier beleeft aan de implementatie van digitale geletterdheid in je curriculum.

Daarom ondersteunen we je graag in de didactische aanpak. We bieden je bijvoorbeeld direct bruikbaar lesmateriaal, informatie over leermiddelen en een breed scala aan scholing. 

Met onze opdrachten en begeleiding geef je digitale geletterdheid direct een podium op jouw school!